Patron

Wizerunki Czackiego   Film o Krzemieńcu   Audycja o Tadeuszu Czackim   Hymn Liceum Krzemienieckiego   Wywiad z E. Wójtowicz z WKK

Czackiewicze w Krzemieńcu Dobro Wasze zacni młodzianie!

Tadeusz Czacki

Tadeusz Czacki - patron Szkoły - był wielkim patriotą, pedagogiem, współzałożycielem Towarzystwa Przyjaciół Nauk, członkiem Komisji Edukacji Narodowej, współtwórcą Konstytucji Trzeciego Maja oraz współorganizatorem Liceum Krzemienieckiego.

Urodził się w 1765r. w Porycku na Wołyniu. Kształcił się w rodzinnym domu pod opieką jezuity, Franciszka Grodzickiego, z kolegium lwowskiego. Wykształcenie, jakie wtedy otrzymał, było niezwykle gruntowne; obejmowało nauki humanistyczne ze szczególnym uwzględnieniem filologii klasycznej, prawa oraz języka francuskiego.

Od 1781r. przebywał w Warszawie, gdzie kontynuował naukę pod okiem znakomitych uczonych: Albertrandego, Kołłątaja, Naruszewicza i Śniadeckiego. Od 1784r, pracował w Komisji Kruszcowej, podróżując po kraju w celu wykrycia nowych złóż soli (po utracie Bochni i Wieliczki w wyniku pierwszego rozbioru Polski). Tadeusz Czacki był również autorem projektów podźwignięcia gospodarki Polski, między innymi przez rozwijanie rodzimego handlu i rzemiosła oraz zniesienie ograniczeń dla Żydów. Badał również możliwości handlu z Mołdawią i Turcją. Zapoczątkował opracowanie dokładnej mapy hydrograficznej Polski i Litwy, która miała być podstawą regulacji rzek. Był współzałożycielem Towarzystwa Przyjaciół Nauk, którym faktycznie na początku kierował.

Najważniejszą dziedziną działalności w życiu Tadeusza Czackiego była praca oświatowa. w 1803r. został mianowany wizytatorem szkół guberni wołyńskiej, podolskiej i kijowskiej. Dziełem jego życia stało się słynne Liceum w Krzemieńcu, założone dwa lata później, w którym mogli się uczyć wszyscy bez względu na pochodzenie i zamożność. Niezamożnej młodzieży udzielane były stypendia. Czacki był prekursorem tej idei.

Dla Liceum Czacki pozyskał wybitnych nauczycieli, np. Euzebiusza Słowackiego, ojca Juliusza. Zabiegał o wyposażenie szkoły w pomoce naukowe, nabył między innymi księgozbiór po Stanisławie Auguście. Zgodnie z założeniami epoki Oświecenia, w której żył, pragnął połączyć teorię z praktyką, założył więc obserwatorium astronomiczne, ogród botaniczny, gabinet mineralogiczny oraz drukarnię zakładową. Dbając o wszechstronny rozwój młodzieży, zorganizował naukę pływania, fechtunku i jazdy konnej, a także naukę tańca (aby młodzież nabrała ogłady towarzyskiej).

W testamencie Tadeusz Czacki przekazał szkole własną bibliotekę, liczącą 32 000 tomów, i bogatą kolekcję medali. Dzięki działalności Liceum Krzemieniec stał się żywym ośrodkiem kultury i był nazywany Atenami Wołyńskimi.

Obok Liceum Czacki powołał kilka szkół średnich i rozbudował sieć szkół elementarnych. Pozostawił po sobie również wiele rozpraw naukowych z zakresu historii i prawa, które ukazywały się w czasopismach i wydawnictwach periodycznych Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Tadeusz Czacki zmarł w 8 lutego 1813 r. w Dubnie. Aby upamiętnić jego zasługi, 14 sierpnia 1918 r nasza Szkoła przyjęła jego imię.

Myśli naszego patrona:

"Ta młodzież będzie należała do światowej społeczności, w której i praca, i rozrywka,a szczególniej grzeczne obchodzenie się ma miejsce" (z ustaw Liceum Krzemienieckiego)

"Bądź zawsze człowiekiem czynu, bierność i apatia niech nie mają w twoich oczach cnót obywatelskich" (z listu do syna)

"Utrwalajcie między uczniami związki szczerej przyjaźni"

"Przynoście mi waszą ufność i dobre postępowanie w nagrodę mojego do was przywiązania"

...i kilka zasad obowiązujących w Liceum Krzemienieckim:

Gra w karty, w warcaby lub loteryę nie jest dopuszczalna; chowanie psów i ptaków przeszkadza w nauce; toż samo i "broń ognista".

"Kurzenie tytoniu" pod żadnym pozorem nie jest dozwolone ani uczniom, ani ich służbie; tabaka tylko za piśmiennym świadectwem lekarza.

Ze zbiorów cyfrowych BN: http://www.polona.pl/

O Tadeuszu Czackim i Liceum Krzemienieckim (do 1819 r. znanego jako Gimnazjum Wołyńskie)

• Chmielowski Piotr, Tadeusz Czacki, jego życie i działalność wychowawcza [...]: zarys biograficzny
• Dutkiewicz Walenty (1798-1882), Słowo o Tadeuszu Czackim
• Kołłątaj Hugo, Polityka nauczycieli szkolnych względem uczniów a względem własnych naczelników; Ustawa sądu uczniów Gimnazyum Wołyńskiego
• Radzimiński Adam, Mowa J.W. Adama Radzimińskiégo Szambelana byłégo Dworu Polski`'ego na uczczenié pamięci Tadeusza Czackiégo.

 

Teksty Tadeusza Czackiego związane z funkcjonowaniem Gimnazjum Wołyńskiego

• Czacki Tadeusz, O gimnazium w wołyńskiey gubernii i innych dla oboiey płci ustanowieniach uczynione przedstawienie przez Tadeusza Czackiego, roku 1803 w grudniu.
• Czacki Tadeusz, Odezwa do uczniów Wołyńskiego Gimnaziium, i do zacnych ziomków, którzy dzieci swoie do tey szkoły oddaią
• Czacki Tadeusz, Mowa Tadeusza Czackiego, taynego konsyliarza Iego Imperatorskiey Mości, o pożytkach z wychowania publicznego i domowego, przy kończeniu roku szkolnego w Gimnazyum Wołyńskiem, miana 1806 roku 20 lipca.